Οικολογία

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ & ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρείται υποβάθμιση του περιβάλλοντος. Μια υποβάθμιση, όπου μετά την βιομηχανική επανάσταση, ολοένα και αυξάνεται. Η αλόγιστη και ανεξέλεγκτη ανάπτυξη της προηγούμενης 20ετίας και γενικά η έλλειψη ενός Εθνικού Στρατηγικού Προγραμματισμού Ανάπτυξης, οδήγησαν στην εμφάνιση πολλών προβλημάτων που έχουν άμεσο αντίκτυπο σήμερα και στο περιβάλλον μας.

Με την πάροδο των χρόνων και με δεδομένο το ότι η οικονομική ανάπτυξη έχει κάποια όρια που προσδιορίζονται από το πεπερασμένο περιβάλλον του πλανήτη, οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις με πιο εμφανή την κλιματική αλλαγή, είναι φαινόμενα που παρατηρούνται ευρέως σήμερα. Η άποψη ότι τα πάντα είναι δυνατά αν διαθέτουμε αρκετή ενέργεια και τεχνολογία από την μια φαίνεται να αμφισβητείται (περιορισμένη αντοχή των φυσικών κύκλων, αλλά και οι αστάθμητοι κίνδυνοι από τις παρενέργειες της τεχνολογίας), αλλά από την άλλη, η τεχνολογική ανάπτυξη είναι αναγκαία στις μέρες μας.

Η πρώτη διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το περιβάλλον, το 1972 στη Στοκχόλμη, υπήρξε η αφετηρία μιας σειράς διεθνών δραστηριοτήτων με στόχο την προστασία του παγκόσμιου περιβάλλοντος. Η διάσκεψη για το περιβάλλον και την ανάπτυξη, στο Ρίο το 1992, καθόρισε στόχους και προτεραιότητες της αναγκαίας περιβαλλοντικής και αναπτυξιακής πολιτικής σε διεθνές επίπεδο.

Η διάσκεψη στο Γιοχάνεσμπουργκ το 2002, 10 χρόνια μετά το Ρίο, αποτίμησε τα αποτελέσματα που έχουν ή δεν έχουν επιτευχθεί. Στις 12 Δεκεμβρίου επιτυγχάνεται μια νέα παγκόσμια συμφωνία για την κλιματική αλλαγή. Η συμφωνία, η οποία αποτελεί ένα ισορροπημένο αποτέλεσμα, περιλαμβάνει ένα σχέδιο δράσης με στόχο να συγκρατηθεί η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη «αρκετά κάτω» από τους 2°C και να συνεχιστούν οι προσπάθειες για τον περιορισμό της στον 1,5°C. Στις 4 Νοεμβρίου 2016 τίθεται σε ισχύ η συμφωνία των Παρισίων, οπότε εκπληρώθηκαν οι σχετικές προϋποθέσεις: επικύρωση από τουλάχιστον 55 χώρες που αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον το 55% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Ωστόσο, οι περιβαλλοντικές πολιτικές των διαφόρων χωρών παραμένουν πολύ διαφορετικές και εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το επίπεδο οικονομικής ανάπτυξης και περιβαλλοντικής συνειδητοποίησης. Η Παγκόσμια Επιτροπή για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη, με τη μελέτη “Το Κοινό μας Μέλλον” (1987), προέβαλε την αειφορία, ως μία σύγχρονη απάντηση στο πρόβλημα των υλικών ορίων της οικονομικής μεγέθυνσης.

Η αειφόρος ή βιώσιμη ανάπτυξη έχει στόχο την ορθολογική διαχείριση των φυσικών πόρων, με τρόπο ώστε να καλύπτονται οι ανθρώπινες ανάγκες του παρόντος, ιδιαίτερα αυτές των φτωχότερων στρωμάτων και του Τρίτου Κόσμου, χωρίς να υπονομεύεται η κάλυψη των αναγκών του μέλλοντος. Η αειφορία, ως προσπάθεια συμβιβασμού των αντιθέσεων μεταξύ οικονομικής ανάπτυξης και περιβάλλοντος, Η ιδέα της αειφορίας εμπνέεται από την ορθολογική εκμετάλλευση του δάσους. Η αειφόρος υλοτομία μπορεί να προσφέρει μια συνεχή παραγωγή ξύλου, που αντιστοιχεί στον “τόκο”, ενώ το δασικό “κεφάλαιο” παραμένει σε καλή κατάσταση, ώστε να διαιωνίζεται η παραγωγική του ικανότητα. Κατ΄ αντιστοιχίαν, η ορθή πολιτική για την ικανοποίηση των ανθρώπινων αναγκών σημαίνει αύξηση της παραγωγικής ικανότητας με σεβασμό των οικολογικών αναγκών, καλύτερες προοπτικές ισοκατανομής των αγαθών, περιορισμό της δημογραφικής αύξησης κάτω από τα όρια αντοχής των φυσικών συστημάτων.

Γενικά η αειφόρος ανάπτυξη είναι χρήσιμη ως εργαλείο ανάλυσης, διότι επιτρέπει μια εμπεριστατωμένη κριτική των διαφόρων οικονομικών επιλογών. Πρόκειται για προσπάθεια ενσωμάτωσης της περιβαλλοντικής διάστασης στις αναπτυξιακές πολιτικές, αποτελεί απόπειρα συμβιβασμού μεταξύ ανάπτυξης και περιβάλλοντος. Η αειφόρος ανάπτυξη αποτελεί δυναμικό σύνθημα που έχει θεωρητικά υιοθετηθεί τόσο από κυβερνήσεις, όσο και από μη κυβερνητικές οργανώσεις. Η εμφάνιση ενδιαφέροντος από τη διεθνή κοινότητα για επενδύσεις σε τομείς όπως η ανακύκλωση απορριμμάτων, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (π.χ. ηλιακή ενέργεια, αιολική ενέργεια, βιομάζα κ.α.), η βιολογική γεωργία, η αγροτική ανάπτυξη κ.λπ. ενισχύει την αποδοχή των σχετικών ιδεών από τη διεθνή κοινότητα. Η αειφόρος ανάπτυξη απαιτεί μια πολιτική μακροπρόθεσμου σχεδιασμού σε παγκόσμιο επίπεδο, βασισμένη σε αναμφισβήτητες θέσεις και αρχές.

Θεμέλιο της αειφόρου ανάπτυξης αποτελεί η ορθολογική διαχείριση των φυσικών πόρων, με στόχο την κάλυψη των ανθρώπινων αναγκών στο παρόν και στο μέλλον. Αυτό προϋποθέτει συχνά την εισαγωγή της έννοιας της κυκλικής κίνησης για τα προϊόντα των φυσικών πόρων, είτε ακολουθώντας κύκλους που υπάρχουν στη φύση (ανανεώσιμοι φυσικοί πόροι), είτε δημιουργώντας τεχνητούς κύκλους (ανακυκλώσιμοι φυσικοί πόροι). Η συντόμευση της περιόδου του τεχνητού κύκλου συμβάλλει στην αποφυγή ρύπανσης (π.χ. γρήγορη ανακύκλωση χρησιμοποιημένων μετάλλων).

Από την άλλη μεριά, ορισμένοι φυσικοί κύκλοι (π.χ. κύκλος του φωσφόρου) έχουν πολύ μακριά περίοδο, πράγμα που στερεί ουσιαστικά την ιδιότητα του ανανεώσιμου από τον αντίστοιχο φυσικό πόρο. Η ορθολογική χρήση των ανανεώσιμων φυσικών πόρων (π.χ. νερό και δάση) περιλαμβάνει την εξοικονόμηση και την αποφυγή της εξάντλησης, αλλά και την προστασία από τη ρύπανση και την αναμενόμενη υποβάθμιση τους, ενώ ο τρόπος εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων συνδέεται άμεσα και με τη ανάπτυξη της τεχνολογίας.

Η ορθολογική χρήση των φυσικών πόρων και η χρησιμοποίηση ηπιότερων τεχνολογιών είναι σε ένα βαθμό ζήτημα οικονομικό, διότι αυξάνεται σημαντικά το κόστος εκμετάλλευσης, άρα και το κόστος του τελικού προϊόντος, καθιστώντας την ανάπτυξη περισσότερο ποιοτική, αλλά και πιο ακριβή. Συγκεκριμένοι στόχοι της αειφόρου ανάπτυξης είναι θα πρέπει να είναι:

  • Η αναζωογόνηση της οικονομικής ανάπτυξης, ιδιαίτερα στις αναπτυσσόμενες χώρες, όπου η φτώχεια μειώνει τις δυνατότητες των ανθρώπων να χρησιμοποιούν συνετά τους φυσικούς πόρους και εντείνει τις πιέσεις στο περιβάλλον.
  • Η προώθηση μιας ανάπτυξης λιγότερο ενεργειοβόρου και κοινωνικά πιο δίκαιης.
  • Η ικανοποίηση των βασικών αναγκών του αυξανόμενου πληθυσμού στις αναπτυσσόμενες χώρες, όπως η σωστή διατροφή, η απαραίτητη ενέργεια, η στέγαση, το καθαρό νερό, οι υγιεινές συνθήκες διαβίωσης και η ιατρική περίθαλψη. Η δημιουργία ευκαιριών απασχόλησης που θα εξασφαλίζουν τα ελάχιστα αναγκαία καταναλωτικά αγαθά.
  • Η δημογραφική σταθεροποίηση. Αυτή είναι απαραίτητη γενικά, αλλά προπάντων στις μεγάλες πόλεις του τρίτου κόσμου, όπου οι ελλείψεις κατοικίας, νερού, υγιεινής και μαζικών μεταφορών είναι ιδιαίτερα αυξημένες. Το σπουδαιότερο αποτέλεσμα μιας επιβράδυνσης της αύξησης του πληθυσμού θα είναι πόλεις περισσότερο βιώσιμες.
  • Η διατήρηση και αναβάθμιση των φυσικών πόρων, οι οποίοι πιέζονται από το υψηλό επίπεδο κατανάλωσης των βιομηχανικών χωρών, σε συνδυασμό με τον αυξανόμενο πληθυσμό και την κατανάλωση των αναπτυσσόμενων χωρών. Οι προοπτικές εναλλακτικών λύσεων στην αγροτική παραγωγή, στις χρησιμοποιούμενες τεχνολογίες και στην ενέργεια είναι σημαντικές για τη μείωση της ατμοσφαιρικής και της υδατικής ρύπανσης.
  • Ο επαναπροσδιορισμός των νέων τεχνολογιών και της καινοτομίας, μέσω μιας στροφής προς την αγορά με κατεύθυνση σε προϊόντων φιλικότερων προς το περιβάλλον, με μεγαλύτερη διάρκεια ζωής, με δυνατότητα ανακύκλωσης, εξοικονόμησης ενέργειας κ.λπ.
  • Η σύγκλιση οικονομικών και περιβαλλοντικών στόχων στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, μέσω αποδοχής της κοινωνικής ευθύνης, αναγνώρισης των ορίων της επιστήμης και της τεχνολογίας στην επίλυση των προβλημάτων, αναγνώρισης των μακροπρόθεσμων συνεπειών των σημερινών αποφάσεων. Η αειφορία απαιτεί ευρύτερη συμμετοχή στις ευθύνες και στις αποφάσεις και ευρύτερη πρόσβαση των πολιτών στις πηγές πληροφοριών.

Η Νεολαία ΕΔΕΚ, διέπεται από πολιτικές και αρχές που στοχεύμενα οδηγούν σε μια ισορροπημένη σχέση μεταξύ της οικονομικής ανάπτυξης, της κοινωνίας και του φυσικού περιβάλλοντος, δηλαδή τα τρία συστατικά που αποτελούν το πλαίσιο της αειφορίας. Οπότε, ο χειρισμός τέτοιων προβλημάτων, απαιτεί όραμα, πολιτική ευθύνη και συμμετοχή του πολίτη στη λήψη των αποφάσεων.

Το περιβάλλον αποτελεί μια καινούργια πρόκληση για την εξωτερική πολιτική της χώρας μας και θα πρέπει να ξεπερνά τις παραδοσιακές σχέσεις με τα άλλα κράτη και έτσι, η πράσινη διπλωματία θα πρέπει να είναι ένα εργαλείο για να ανταποκριθούμε στις προκλήσεις για τη βελτίωση του περιβάλλοντος.

Στην Νεολαία ΕΔΕΚ, πιστεύουμε ακράδαντα ότι το περιβάλλον και οι φυσικοί πόροι Κύπρου, δεν είναι για ξεπούλημα. Είναι περιουσία των πολιτών της Κυπριακής Δημοκρατίας και ταυτόχρονα οι φυσικοί πόροι αποτελούν μέσα για την ανάπτυξή της χώρας μας. Αυτό που πρέπει να κάνει η κυβέρνηση, είναι να διατηρήσει και να προστατεύσει αυτή την περιουσία και να την διαχειριστεί για την ευημερία των πολιτών. Ο σεβασμός στο περιβάλλον αποτελεί για την Νεολαία ΕΔΕΚ αναπόσπαστο μέρος της πολιτικής της, προς την πορεία για μια μακροχρόνια και φιλοπεριβαλλοντική ανάπτυξη.